Malunek, który na pewno wzbudza spore zainteresowanie, doskonale widoczny jest od strony ulicy Kozielskiej. Graficznie przedstawia on wizerunek króla Jana III Sobieskiego oraz mapę pochodu wojska polskiego prowadzonego przez monarchę na bitwę określaną przez historyków jako „Odsiecz Wiedeńska”. Zanim jednak armia dotarła do Wiednia, musiała przemaszerować przez Śląsk, a na miejsce noclegu Jana III Sobieskiego wybrano właśnie Gliwice. Odnosząc się do tego wydarzenia na muralu obok podobizny władcy znalazło się miejsce na krótki panegiryk – „Tu przebywał Jan III Sobieski. Król Polski, Obrońca Europy. Projekt powstał z inicjatywy Stowarzyszenia Zjednoczeni Patrioci”. Wcześniej konsultowany był przez proboszcza, a zgodę na malunek wyraził wojewódzki konserwator zabytków.
No tak, mural czyli zaproszenie Detektywa do rozwikłania mnóstwa „nieścisłości” czyli głupot które utkwiły nam w głowach po lekturze licznych opracowań. Podam przykład takiego mojego pytania – Gliwice ówczesne zaciągnęły podobno pożyczkę by ugościć wojów, orszak i samego króla. Od kogo pożyczono – żydowskie banki jeszcze przecież nie istniały, Kto wtedy rządził w mieście? Jaki interes miało miasto by przepuścić króla z armią, a może interes mieli rajcowie czy może Kościół ? Czy ludzie z Sobiszowic ograbieni z żywności przez armię głodnych miała szansę na jakiś zwrot kur, kaczek, jajek itd. To nie obgadywanie tylko śledztwo historyczne. Sobieski wracał już inną drogą bo wiedział że w miastach przez które wojsko szło w stronę Wiednia nie było już co jeść. No i ostatnie pytanie : czy prawdziwe jest powiedzenie ” jak nie sraczka to przemarsz wojsk” ?… =M===========
Witom wszyskich czytelnikow
Po piyrsze Sobieski niy przebywou we Glywicach ino we tamtym czasie poza granicami miasta we franciszkan’skim klasztorze, kery dopiyro pozniyj po wielu latach znaloz sie we granicach Glywic. Odniego wojska tysz we samych Glywicach niy stacjonowauy. Tukej kanclerz Welczek mieli swoja rola i znaczynie, bo niy ino witali polskego krola ale i z ich inicjatywy przebywou tyn krol we tym klasztorze, a odniego wojoki obozowali na welczkowskim terynie. Som Sobieski kozou jeszcze pod Tarnowskimi Gorami juz cztyrych swoich ludzi powiesic’ skuli tego ize krodli – to tak ino coby kozdy spokopiou ze w tym czasie tyn krol i odniego wojoki niy byli na swoich ziymiach. Jako ciekawostka dodom ize we tamtym czasie wele Glywic przemaszerowauo i 5000 Ormian = to tak skuli tego ormian’skego kos’ciouka we dzisiejszych Glywicach. Jeszcze w latach 30ych XIX wieku kozdy kto zawitou we Glywicach i okolicy oglondou drzewo(domb) pod kerym sam siedziou Sobieski. Same Glywice jak i inksze miejscowosci i posiaduos’ci pomagauy w sfinansowaniu tego przemarszu, i tak np Glywice dostauy ze klasztoru we Rudach 600 talarow pozyczki na tyn cyl. Bardzo dobrze ze Pan zagadnou ale tyn problym, bo faktycznie wiela nawet starszych historycznych tekstow niy je pozbawione w tyj tematyce felerow i fantazjowania.
Niedawno pojawił się też mural na ul. Kłodnickiej (przy skrzyżowaniu z Dworcową).
Faktycznie – coś tam jest, ale proszę przypomnieć co tam namalowano. Przypomniało mi się proszę Państwa jeszcze coś – przy wyjeździe z ul Floriańskiej (to ta ulica skąd nadajemy) jest też na garażach jakieś patriotyczne przesłanie.
No i mam przy okazji temat na kolejnego Detektywa ! – więc piszcie Szanowni Widzowie gdzie jeszcze coś zmalowano .
=M===============
I jeszcze cos’ – Sobieski wracou inkszom cestom(drogom) niy skuli tego co sam podejzywou i szkryfnou Pan Marian. Sobieski ze odniego wojokami jeszcze jakis’ czas walczou dalyj ze wojskami koalicji tureckyj i odniego cesta nazod skirz tego boua blank inkszo. We Polsce, abo i we Glywicach mauokery wiy, co pod Wiedniym ino 15% siou koalicji tureckyj dostauo sie do niywoli abo zginouo. W tym synsie potynga turecko jeszcze klynski niy poniosua. Dopiyro we bitwie pod koniec jesiyni pod Parkanymi odnios Sobieski zwyciynstwo kere we pewnym synsie bouo wiynkszym i wiyncyj znaczoncym. Tam tysz niy miou polski krol tela pomocy rycerstwa europyjskego – zresztom na wuasne zyczynie, ze tak powia … . Proponuja na tyn temat poczytac’ np niymieckojynzyczno pozycja pt „Geschichte des Johann Sobieski”(Historia Jana Sobieskiego) wydano we roku 1762 we Lipsku. Poniywarz sam czynsto wszkryfniyncia ze moimi linkami sie niy pokazujom, beztosz chyntnym na link z tom pozycjom moga ino go podac’ w prywatnyj korespondyncji. Wyboczcie prosza ta frechownos’c’, ale to niy moja wina ize TV Imperium niy kozdy moj komyntarz udostympnio … .
Hm, jak to przetłumaczyć z gotyku ? Ale na wszelki wypadek poproszę o link =M============
Witom i zaroski go posyuom – plus mauy dodatek.
Na zakon’czynie tego tematu mozno jeszcze jedna rzecz dlo scisuos’ci i k’woli prowdy. Jqn Sobieski zdecydowou sie na ta wyprawa pomimo tego ze podpisou wczes’niyj umowa ze „Turkym” na pokoj. Zuamou swoje suowo, ale „Turek” miou za zakuadnika odniego posua. Poseu tyn w razie zuamania przisiyngi krola polskego miou groz’ba byc’ przez samego wodza Turkow sciynty. Do tego s’ciyncia niy doszuo ino z uwagi na przebieg czasowy stuacji, i tak bez cufal ta gowa poselsko pomimo zuamania suowa krolewskego, ostaua sie na karku poselskim. Po Turkach ostauo sie niy ino w namiotach wiela skarbow, ale i przed namiotami wiela s’ciyntych gowow wziyntych do niywoli i pokonanych znaczoncych osobistos’ci chrzes’cian’skich (w tym i polskich). Czyns’c’ z tych Polokow kerzy przeszli w miyndzyczsie na strona turecko potym juzas’ wrocioua na strona polskego krola. Kobiyty wojownikow tureckich znaleziono w namiotach zabite przez ich mynzow – niykedy jeszcze ze dziecmi przi piersi … .
Sobieski niy kwapiou sie/niy chciou poczontkowo pomoc Wiedniowi i cesarzowi, ale zmiyniou zdanie i niydoczimou krolewskego suowa kedy zaoferowane mu, w zamiyn za zuamanie suowa krola, ize dziedzicznom zostanie, za inicjatywom cesarza i Papiyza, odniego wuadza krolewsko – sprawa odpoiednioego ozynku odniego syna miaua byc’ sam jednym z narzyndzi. Wszysko To odegrauo znaczonco rola we tym tzw „uratowaniu Europy”. Jak widac’ polityka i w tamtych czasach niy miaua nic spolnego ze honorym ino ze mamonom itp … .
Wspomniano sam historia Jana sobieskego napisano ostaua sie po francusku wczes’niyj, a podany przezymie link i titel som juz ino tuplikowaniym ze francuskyj szprachy na niymiecko w roku 1762.
A po co Turcy ciągnęli ze sobą żony z dziećmi na wojnę ?
O co walczyłi Turcy? Gdzie się pchali z armią?
Dlaczego polscy wojownicy Sobieskiego wzięli się za walkę a nie jakaś inna armia ? Nie było lepszej ?
To jest temat na rozprawę doktorską.
=M===============
Inksze czasy, inkszo kultura, inksze obyczyje. Turecke siouy to niy ino Turki ale np i Tatary, ale i chrzes’cijanow po ich stronie niy brakowauo. Niy inaczyj bouo po stronie chrzes’cijan’skyj – bo armie chrzes’cijan’skie ( w tym i ta kero przewodziou krol polski) niy miaua ino jednyj narodowos’ci, ale i roztomaite wiary w nia sie skuodauy. Wiara jak zwykle to ino pretekst dlo tzw mas, a polityka, rzondza wuadzy i majontkow, to te kulisy wydarzyn’. Pod Wiedniym walki juz dugo trwauy, zanim tam dotar Sobieski. Pochod wojsk Sobieskego niy bou tysz tak ajnfachowy – wojska te bouy podzielone w swoim przemarszu na pora czyns’ci i tras przemarszu. Dwie ich czyns’ci trefiouy sie i pouonczouy pod Glywicami, nastympne juz we richtunk Raciborz. Wszysko to opisywac’ to faktycznie sprawa na couko kniga. Som i ciekawe legyndy i wontki powionzane ze przemarszym tego krola przez Wiyrchny S’lonsk (w tym i z naszych okolic). Wontkow siyngajoncych daleko bo aze do Ziymi S’wiyntyj i grobu Chrystusa tysz tu niy brakuje. Jake powionzania ze polskim krolestwym mieli we tyn czas wielmozcy naszyj ziymi (np Welczek) to tysz ciekawy temat. To bouy inksze czasy i niykere rzeczy niystety zostauy na przestrzyni lat przez propaganda wypaczone, i jak Pan richtik to merknou, we szkouach i podryncznikach do dzisiej wiela przeuonaczyn’ i niyprowdy uczom. Pojyncie narodu bouo inksze i pojyncie ludu tysz. Legyndy to jedna rzecz a geszichta(historia) czynsto jednak pomimo ziarna prowdy zawartyj w legyndach, je coukym inkszo niz by sie to zdowauo, abo niz niyjedyn by to chciou widziec’ dzisiej. Pytan’ i ciekawostek idzie wyliczac’ i w tym temacie aze za tela, tak do przikuadu durch sie czyto powtarzane ze Sobieski wjechou na S’lonsk od Tarnowskich Gor, a to je niyprowda bo bouo to od strony Bytomia. Pod Tarnowskimi Gorami powiesic’ dou tych cztyrych zuzodzieji-wojokow – ale niy bez prziczyny dou to zrobic’ w lesie na samyj granicy. Ale nazod do Glywic i nojblizszyj okolicy. Kto dzisiej wiy ze couko okolica klasztorno prziozdobiono boua w zielyn’ i kwiotki na ta okolicznos’c’ … . Kto wiy ze zanim krol polski znod sie pod Glywicami, wielko czyns’c’ odniego wojsk juz sam rozbioua swoje namioty miyndzy Sobiszowicami i Laband? Kto wiy ize artyleria Sobieskego pod dowodztwym kasztelana lwowskego stoua pod laskym sobiszowickym zaroski niydaleko „Starego Bartka”? Kto dzisie jeszcze pmiynto wiela gynau bouo tych armat kere tam wydauy salwa na prziwitanie Sobieskego?? Kto wiy o keryj porze dnia tam tyn krol przejechou i z kim? Troszka sam opowia wiyncyj bezto. Na coukyj dugos’ci miyndzy sobiszowicami i Laband sobieski robiou przeglond odniego wojsk. Potym boua tam defilada na keryj czele bouy odzdziauy wilyn’skego (znane som i dowoddzy poszczegolnych jednostek kere tymu przewodziouy). Krol w tym czasie siedziou na koniu i czimou w prawyj rynce relikwie krziza s’wiyntego. Piyrsze jednostki opuszczauy w tym momyncie po przedefiladowaniu te pola richtunk Rybnik. Jak wieza fary glywickyj daua znac’ ize je juz 3 po pouedniu, to we tyn czas ostatnie jednostki przedefiladowauy przed krolym. Potym dzwony glywicke dzwoniouy a ksiondz(faroz) Sendecjusz podowou krolowi, kery klynk na poduszkach wyszytych przez glywicke niywiasty, i cauowou krojc mu podany. Fany z glywickom Maryjom tysz niy zabrakuo w tym widac’ wystawionyj na fajer. Z ambony przemawiou duchowny ze rodu Welczkow. Potym s’piywane bouo „Tantum ergo Sacramentum, Veneremur cernui …” Tych rzeczy dzisiej nasze bajtle we polskich szkouach sie niy dowiedzom. A zeby bouo ciekawiyj za czasow kedy naszo ziymia zamiyszkano boua przez S’lonzokow, wiadome to bouo. Tako je prowda i ironia historii tyj ziymi. Ale jeszcze na koniec pora faktow, bo te som nojciekawsze. Tyn tyn duchowny(archidiakon) Welczek kerego sam spomniouech, to tyn som kery dostou drogocynny srogi piers’ciyn(ze brylantym i szafirym) od krola Jana Kazimierza. Kto wiy dzisiej jake rycerze z naszyj glywickyj okolicy walczyli pod Wiedniym? Tego tysz niy uczom … . Szkoda, bo to je geszichta(historia) prawdziwo i dlo naszych bajtli ciekawo. Historia naszyj ziymi we szkouach do kerych chodzom nasze bajtle niy mo placu i tako je tysz odpowidnio wiedza wiynkszos’ci Gliwiczan. Mozno kedys’ sie te bajtle dowiedzom co w tamtym czasie po uczcie odpowidziou krolowi inkszy znany duchowny naszyj ziymi (bouo mu Trach) na pytanie polskego krola. Tego wszyskego i o wiela wiyncyj w tym synsie winszuja se dzisiej skuli powinszowan’ przi Wiliji, i tego winszuja tysz wszyskim kerzy pszajom Glywicom i naszyj ziymi.
Szczyns’c’ Boze
Na czas wilgilijny mom tysz mauo zgodywanka dlo wszyskich zainteresowanych czytelnikow.
1.Jak ochrzciou(jakimi imionami i nazwiskami) Jan Sobieski „muzoumanow”( wychowywanych przez glywickich franciszkanow od dziecin’stwa do tego momyntu) we czasie swojego pobytu w tym klasztorze i czymu prawie tak?
2.Druge zapytanie to w kerych komnatach klsztoru miyszkou krol a we kerych odniego syn Jakob?
3.Ile drzew(lip) posadzonych sie ostauo wele glywickego klasztoru przi wizycie polskego krola?
Imiona takie same jakie nosili nasi bohaterowie w dowcipach.
2 lipy
Tematyka pt. ” Jan Sobieski’ – to ogromna ilość opracowań i wiedzy którą wypada posiąść by cokolwiek rozumieć z lat panowania w Polsce Sobieskiego. Czytając jednak te teksty o Gliwicach, dochodzi się do błędnego wniosku że opisywane szeroko dwa sierpniowe dni 1683 roku Sobieskiego u nas zaważyły na bitwie wiedeńskiej. No i jak to wyprostować przez 30 minut Detektywa Historii? Sama lektura listów do Marysieńki to parę dni czytania ciężkich ówczesnych tekstów, śledzenie tras wojsk, eliminacja wykluczających się wzajemnie opracowań – to kolejna porcja wiedzy którą trzeba połknąć. Dobrze ze Sobieski zadbał o ciekawostki które teraz ubarwiają jego postać – Marysieńka sie w końcu myła czy jednak nie, Te 12 jego dzieci to prawda?, umarł na syfilis francuski czy na serce? posadził te lipy czy to wymysł kronikarzy, żeliwne polskie tablice z 300 lecia bitwy wisiały w niemieckich Gliwicach czy jednak nie – dalej nie pytam bo musiałbym jeszcze długo pisać. W każdym razie, historia pobytu Sobieskiego w naszym rejonie ma wiele obliczy, zależy kto i kiedy pisał.
=M=====================
m
Powiadomiono mie ze teroski powinno sie moje wszkryfniyn’cie pokozac’:
” … , przed obliczem króla Jegomości stanął O. Franciszek, gwardian konwentu gliwickiego, przyprowadziwszy z sobą dwóch zdrowych i czerstwych młodzieńców: Kałmuka i Araba, wiary mahometańskiej, którzy w dziecięctwie, podczas wojny z Turcją, dostawszy sie do niewoli polskiej, przez króla Ja na OO. Franciszkanom gliwickim na wychowanie oddani zostali.
— Oto — Miłościwy Królu — nawróceni, ale jeszcze nie ochrzceni — rzekł Ojciec gwardjan.
— A czy Waszmość dbałeś, ażeby języka swego ojczystego nie poniechali?… gdyż tacy mogą nam być potrzebni…
— Tak jest — Miłościwy Królu.
I oto, król znając nieomal wszystkie wschodnie języki, skwapliwie wypytywał się w ich ojczystej mowie.
— A możebyście powrócić chcieli do waszej ziemi ojczystej?… — zagadnął król niespodziewanie młodzieńców.
— Nie mamy ojczyzny — szlochając, rzucili się do nóg królewskich. — Nasza ojczyzna, to Polska, a ojcem naszym, Ty, Miłościwy Królu!… O! zabierz nas, zabierz z sobą!… z Tobą — Miłościwy Królu — walczyć chcemy!… za Ciebie i za wiarę naszą świętą, którąśmy poznali, zginąć pragniemy…
Król z rozrzewnieniem słuchał smutnych, a jednocześnie gorących słów tych nieznanych sierot, bez ojca, matki, dachu i ojczyzny.
— Tak! to prawdziwi synowie brzegów Azji, których tak wiele poznałem! — nasunęła się myśl królowi. — Arab o głowę wyższy od tamtego, smukły, cery brunatnej. Oni wszyscy zwinni i wa leczni, bo pochodzą z kraju lwów, hyen i panter. Kałmuk wzrostu małego, twarz zaklęsła, oczy czarne, wzrok bystry, nos spłaszczony, oblicze nieprzyjemne. Ale ja widzę w nich serce bijące
szlachetnością,wdzięcznością i gorącą miłością ku nam, wierze naszej i ziemi polskiej.
— Niech się stanie wedle życzeń waszych — rzeki król.
Potem zwróciwszy się do Araba, zapytał: Kto spełniał ojcowstwo nad tobą?
— Ojciec Antoni — Miłościwy Królu!… — Antonim Arabem zwać się będziesz …
— A nad tobą? — zagadnął Kałmuka.
— Franciszek, Miłościwy Królu!
— Franciszkiem Kałmukiem zwać się będziesz. Wolność wam przywracam. W usługi moje wstą picie, kiedy was zapotrzebuję. Matką waszą odtąd będzie ziemia polska; ojcem ja s a m . . .
— Waszmość gwardjanie — mówił król dalej — zakrzątnij się około Chrztu świętego … mnie za ojca chrzestnego, a ich, w poczet wiernych naszego Kościoła katolickiego, zapisać rozkazuję!… ”
ps
„Antoni Arab i Franciszek Kałmuk, których król Sobieski do Chrztu św. trzymał, zapisani są w księgach metrycznych grodu Gliwickiego pod dniem 22 sierpnia 1683 roku.”
Dziynkuja
Odpowiedz’ na pytanie nr 1 niy dane mi bouo/jest sam wstawic’. Bezto prosza Pana Mariana to uczynic'(tekst odpowiedzi mu przesuouech). Teroski juzas’ w formie cytatu sprzed stu lot, odpowiydz na pytanie nr 2 :
„Pokoje od strony zachodniej zajmował królewicz Jakób; dziś mieszka w nich prefekt gimnazjum.
Pokoje zaś od strony wschodniej z dawnym widokiem na pola Sobiszowickie i łąki Kłodnickie, na których wojska obozowały, zajmował król. Obecnie mieszka w nich jeden z profesorów gimnazjalnych.”
Odpowiydz’ na pytanie nr 3 zawarto je w tych cytatach”:
„Pierwsze drzewko lipowe król zasadził w po bliżu głównego wejścia do kościoła klasztornego.”
„I zawrócono ku drugiemu drzewku, w stronę wschodu. Lipę tę król zasadził ku pamięci syna, królewicza Jakóba.
Wszystkich drzewek lipowych w obrębie klasztornym król zasadził czternaście. Pierwsze dwie lipy poświęcono pamięci króla i królewicza, wszystkie zaś inne, imieniom żyjącym wówczas OO. Franciszkanom, których było dwunastu.”
I cosik ekstra w podziynkowaniu za odpowiedzi kere sie tu ukozauy, ale i za te kere tego niy doczekauy – ale dotaruy do mie osobis’cie …
„Wilczkowie. Gaszynowie, Opersdorfowie, Piwowie, Sobkowie i wielka liczba przyjaciół i do brodziejów, którzy w podziemiach klasztornych tamże spoczywają, oto wychowańcy naukowego zakładu 0 0 . Franciszkanów gliwickich!…
W roku 1628 klasztor gliwicki został matką wszystkich polskich klasztorów Franciszkańskich, a dekretem z dnia 10 czerwca 1636 roku włączony został do liczby klasztorów franciszkańskich w Rzeczypospolitej i tamże już stale pozostał, aż do kasacji klasztorów w Śląsku, czyli do r. 1810.
W roku 1658 drewniane gmachy klasztorne groziły zawaleniem, lecz przyjaciele i dobrodzieje do tego nie dopuścili. Wystawili oni swoim umiłowanym Ojcom gmachy nowe, z drzewa modrzewiowego, które wieki wytrzymać miały!… Lecz niestety po dziewiętnastu latach, dnia 10 lipca 1677 roku z niewiadomej przyczyny wyniki pożar i strawił kościół, klasztor, uczelnię i wszystkie za budowania, tak dalece, że ojcowie Franciszkanie przy gołej zienii pozostali… oprócz figury Pana Jezusa, którego z płonącego kościoła zdołano na czas wyratować.”
lata potym:
„Murowane gmachy poklasztorne, jakie tamże w Gliwicach dziś jeszcze spostrzegamy, są te same, które Ojcowie Franciszkanie dla potomności wznieśli. Dwupiętrową uczelnię, przyobleczoną od niedawna w nowoczesne szaty, rząd w początkach zeszłego stulecia przemienił na gimnazjum katolickie, a kościół poklasztorny na kościół gimnazjalny.
Klasztorek o jednem piętrze przylega do bocznej ściany kościoła i tworzy czworobok, w środ ku którego dawniej między woniejącem kwieciem wznosiła się kamienna figura Matki Najświętszej, z wiecznie płonącą lampą. Dziś zaniedbany pla cyk, zarzucony śmieciami, służy służbie i miesz kańcom na skład zużytych mioteł, drągów i wszelakiego rumowiska …
W kurytarzu, który wokół byłego kwietnika prowadzi, spostrzegamy kilka celek z oknami na zewnątrz, a także i ślady zamurowanych drzwi wejsciowych, których liczba ogółem od 22—24 wynosiła. Oprócz tego widzimy tam w narożnikach większe ubikacje; były to prawdopodobnie gotowalnie i refektarze. Dziś celki wynajęto kupcom na składy towarów, — większe zaś zajmuje służba kościelna.
Naprzeciw gimnazjum znajduje się główne wejście klasztorne, z którego szerokie schody prowadzą na piętro do byłych komnat królewskich, w których mieszkał król Jan III, wraz z synem Jakóbem.”
To by bouo na tela …
Abo?